Op de vraag welke vorm de begeleiding van studenten met dyslexie moet krijgen is geen pasklaar antwoord te geven. De situatie van elke student is weer anders qua zelfredzaamheid, ondersteuningsbehoefte en omgeving.
    Bij de begeleiding van deze studenten is het daarom van groot belang uit te gaan van de kennis, de ervaringen en de kracht van de student zelf. Daarbij gaan we ervan uit dat de studentcoach, bpv-begeleider en docent een positieve houding hebben ten aanzien van de begeleiding.

    Hieronder vind je een overzicht van signalen en tips.

    Tips wat je kunt doen als docent

    Wat is er mogelijk?

    Bespreek met de student wat hij/zij nodig heeft om het diploma te halen. Je kunt daarbij gebruik maken van onderstaande adviezen. Bekijk eerst wat de student zelf kan doen. Neem vervolgens samen met de student door wat het onderwijsteam kan doen. Studenten met dyslexie floreren bij gestructureerd en duidelijk onderwijs, waarin taken en afspraken helder zijn. Omdat met name dyslexie tot uiting komt bij elk vak, is aandacht voor dyslectische studenten bij alle vakken wenselijk. De adviezen kun je overnemen, je kunt het overzicht hier downloaden als pdf en printen zodat je deze in je gesprek met de student en in je lesvoorbereiding kunt afvinken.

    Adviezen voor de student
    • Gebruik een laptop in plaats van pen en papier.
    • Installeer op je laptop het speciale softwareprogramma tekst-naar-spraak ‘ClaroRead’ van het ROCMN.
    • Maak geluidsopnames van de uitleg en instructie zowel in de les als op je werkplek, gebruik hiervoor je telefoon.
    • Kopieer aantekeningen van elkaar.
    • Bespreek de aanvraag van aangepaste examinering met je studentcoach.
    Adviezen voor de docent/ bpv-begeleider
    • Bespreek de aanvraag aangepaste examinering met de student.
    • Stimuleer het gebruik van spellingcontrole.
    • Geef de student de mogelijkheid om extra uitleg te vragen op een afgesproken tijdstip.
    • Geef een samenvatting van de instructie of uitleg op papier aan de student.
    • Gebruik goed leesbaar lesmateriaal. Helvetica 12, print eventueel op lichtgeel papier.
    • Geef vooraf een kopie van de gebruikte sheets, PowerPoint of andere presentaties.
    • Begin elke instructie met het “Wat, waarom, wanneer en hoe”. Dat geeft structuur.
    • Houd rekening met een tempoprobleem. Niet alleen bij lezen en bij het begrijpen van uitleg en instructie, maar ook bij het rekenen en het leren van nieuwe handelingen.
    • Als studenten moeten samenwerken, let dan bij de groepssamenstelling op sterke en zwakke punten van de individuele studenten.
    • Geef de student de mogelijkheid om een video nogmaals te bekijken.
    • Lees alles voor wat op het bord, flap of sheet wordt geschreven.
    • Houd de formulering van opdrachten zo eenvoudig mogelijk: korte zinnen, geen dubbele ontkenningen.
    • Bied bij groepsopdrachten en zelfstandig werken extra structuur.
    • Bied dezelfde informatie op verschillende manieren aan: schematisch, foto, verhaal.
    • Laat tekst alleen hardop lezen als het voorbereid en noodzakelijk is.
    • Verbind eerdere opgedane praktijkervaringen aan theorie.
    • Reken spellingsfouten niet mee.
    • Stimuleer bij het schrijven van teksten het gebruik van korte zinnen en steekwoorden.
    • Gebruik andere toetsvormen: bijvoorbeeld een verslag inspreken en mondelinge in plaats van schriftelijke toetsen en/of presentaties.
    • Laat de student de toets in een aparte, rustige ruimte maken.
    • Geef toetsen in vergroot lettertype, op A3 papierformaat.
    • Geef de student een proeftoets om te weten wat hem of haar te wachten staat.
    • Wees alert op zelfvertrouwen en motivatie.
    • …

    Signalen bij het lezen

    • Snel even iets doorlezen is moeilijk: de rest van de klas is klaar, maar de student is nog bezig.
    • Het belangrijkste uit een tekst halen is moeilijk: de student moet de tekst vaker lezen om te weten wat er staat.
    • Hardop lezen geeft problemen: de student maakt veel fouten. Leest langzaam en hakkelend. De student vindt het niet leuk om voor te lezen.
    • Het bijhouden van een ondertiteling op televisie vindt de student moeilijk.
    • Opdrachten waarbij de student veel moet lezen, geven concentratieproblemen.

    Signalen bij het schrijven

    • De student heeft tijd te kort bij toetsen waarbij zij veel moet lezen of schrijven.
    • De student maakt spelfouten.
    • Het schrijven van een verslag is moeilijk, de student heeft problemen met een goed zinsbouw.
    • De student heeft moeite met het schrijven van moeilijke woorden of het gebruik van deze woorden in een gesprek.
    > Hier vind je de studentenpagina over Dyslexie

    Andere signalen

    • De student stelt veel vragen tijdens de uitleg zodat hij/zij de tekst niet meer hoeft te lezen.
    • De student heeft meer tijd nodig dan anderen om opdrachten te begrijpen en te maken.
    • Om een instructie goed te begrijpen, heeft de student meer tijd of aandacht nodig.
    • De student vindt het moeilijk om twee dingen tegelijkertijd te doen: bijvoorbeeld een video bekijken en tegelijkertijd iets opschrijven.
    • De student heeft faalangst of/en motivatieproblemen en/of weinig zelfvertrouwen.
    • Het maken van eenvoudige rekensommen zorgt voor problemen.
    • De student heeft moeite met losse feiten onthouden.
    • De student vindt het lastig om een gebeurtenis in de juiste tijdsvolgorde na te vertellen.
    • Het plannen van haar studie vindt de student moeilijk. Wanneer doe je wat?

    Sterke kanten van studenten met dyslexie

    • De student is goed in het vinden van handige trucjes om met taalproblemen om te gaan.
    • De student heeft veel doorzettingsvermogen.
    • De student is vaak heel goed in de praktijk.

    Tips wat je kunt doen als docent

    Wat is er mogelijk?

    Bespreek met de student wat hij/zij nodig heeft om het diploma te halen. Je kunt daarbij gebruik maken van onderstaande adviezen. Bekijk eerst wat de student zelf kan doen. Neem vervolgens samen met de student door wat het onderwijsteam kan doen. Studenten met dyslexie floreren bij gestructureerd en duidelijk onderwijs, waarin taken en afspraken helder zijn. Omdat met name dyslexie tot uiting komt bij elk vak, is aandacht voor dyslectische studenten bij alle vakken wenselijk. De adviezen kun je overnemen, je kunt het overzicht hier downloaden als pdf en printen zodat je deze in je gesprek met de student en in je lesvoorbereiding kunt afvinken.

    Adviezen voor de student
    • Gebruik een laptop in plaats van pen en papier.
    • Installeer op je laptop het speciale softwareprogramma tekst-naar-spraak ‘ClaroRead’ van het ROCMN.
    • Maak geluidsopnames van de uitleg en instructie zowel in de les als op je werkplek, gebruik hiervoor je telefoon.
    • Kopieer aantekeningen van elkaar.
    • Bespreek de aanvraag van aangepaste examinering met je studentcoach.
    Adviezen voor de docent/ bpv-begeleider
    • Bespreek de aanvraag aangepaste examinering met de student.
    • Stimuleer het gebruik van spellingcontrole.
    • Geef de student de mogelijkheid om extra uitleg te vragen op een afgesproken tijdstip.
    • Geef een samenvatting van de instructie of uitleg op papier aan de student.
    • Gebruik goed leesbaar lesmateriaal. Helvetica 12, print eventueel op lichtgeel papier.
    • Geef vooraf een kopie van de gebruikte sheets, PowerPoint of andere presentaties.
    • Begin elke instructie met het “Wat, waarom, wanneer en hoe”. Dat geeft structuur.
    • Houd rekening met een tempoprobleem. Niet alleen bij lezen en bij het begrijpen van uitleg en instructie, maar ook bij het rekenen en het leren van nieuwe handelingen.
    • Als studenten moeten samenwerken, let dan bij de groepssamenstelling op sterke en zwakke punten van de individuele studenten.
    • Geef de student de mogelijkheid om een video nogmaals te bekijken.
    • Lees alles voor wat op het bord, flap of sheet wordt geschreven.
    • Houd de formulering van opdrachten zo eenvoudig mogelijk: korte zinnen, geen dubbele ontkenningen.
    • Bied bij groepsopdrachten en zelfstandig werken extra structuur.
    • Bied dezelfde informatie op verschillende manieren aan: schematisch, foto, verhaal.
    • Laat tekst alleen hardop lezen als het voorbereid en noodzakelijk is.
    • Verbind eerdere opgedane praktijkervaringen aan theorie.
    • Reken spellingsfouten niet mee.
    • Stimuleer bij het schrijven van teksten het gebruik van korte zinnen en steekwoorden.
    • Gebruik andere toetsvormen: bijvoorbeeld een verslag inspreken en mondelinge in plaats van schriftelijke toetsen en/of presentaties.
    • Laat de student de toets in een aparte, rustige ruimte maken.
    • Geef toetsen in vergroot lettertype, op A3 papierformaat.
    • Geef de student een proeftoets om te weten wat hem of haar te wachten staat.
    • Wees alert op zelfvertrouwen en motivatie.
    • …

    ICT-hulpmiddelen voor dyslexie gebruiken

    Stimuleer de student om gebruik te maken van hulpmiddelen tijdens de studie, zowel in de thuissituatie, op school als op de werkplek. Beveel de ICT –ondersteuning en gratis apps aan.

    Er zijn allerlei digitale studeerhulpen; software om tekst op een beeldscherm te laten voorlezen, teksten te scannen en voor te laten lezen, teksten in te spreken op je IPhone.

    > Ga naar de pagina ICT-hulpmiddelen van Impuls en Woortblind

    Aangepaste examinering

    Wanneer al bij aanvang van de opleiding duidelijk is dat aangepaste voorzieningen nodig zijn bij de examinering, is het handig om meteen bij/na de intake aangepaste examinering aan te vragen. Aangepaste examinering kan in het mbo ook in een later stadium van de opleiding worden aangevraagd, maar het verzoek moet uiterlijk twee maanden voor aanvraag van het examen ingediend zijn bij de examencommissie.

    Aanpassingen  bij toetsing en examinering zorgen ervoor dat studenten met dyslexie niet op hun beperking worden afgerekend maar kunnen laten zien wat ze kunnen.

    Begeleiding van studenten met dyslexie in de beroepspraktijkvorming van het mbo

    De student met dyslexie kan ook in de beroepspraktijkvorming (BPV) tegen problemen aanlopen. De mate waarin dyslexie een rol speelt binnen de BPV wordt sterk bepaald door enerzijds het karakter van de opleiding en het beroepsperspectief en anderzijds de daaruit voortvloeiende eisen die aan geschreven tekst gesteld worden.

    Bespreek in welke mate de dyslexie een rol speelt/ kan spelen in de communicatie met het bedrijf. Gebruik de handige kaart ‘Tips voor de begeleiding in de praktijk die je hier kunt downloaden.

    Meer lezen en zien en de downloads op een rijtje